شب یلدا یا شب چله یک جشن ایرانی است که هم طولانی ترین شب سال و هم آغاز زمستان را رقم می زند.
شب یلدا یکی از چهار نقطه عطف در تقویم ایرانی است. این شب در واقع جشن انقلاب زمستانی است زیرا سال نو (نوروز) که در 1 فروردین اتفاق می افتد به عنوان اولین روز بهار جشن گرفته می شود. این جشن در شب 30 آذر برگزار می شود و جشن تولد میترا ، خدای خورشید است. متعاقباً طول روزها بیشتر و بیشتر شده و نور روز بر تاریکی شب غالب می شود.
ایرانیان از دیرباز جشن شب یلدا را با میوه هایی که مرکز آنها قرمز است، به ویژه انار و هندوانه، جشن گرفته اند، زیرا قرمز نشان دهنده آتش و نماد خورشید است.
چه کسانی شب یلدا را جشن می گیرند
بسیاری از تمدن های هند و اروپایی تقویم خود را بر اساس روند ماه تنظیم کرده اند. اما کیهان شناسان ، ستاره شناسان و منجمان ایرانی در زمان خود رصدخانه هایی را ایجاد کردند و هر روز تغییر جزئی درخشندگی خورشید را دنبال می کردند. بنابراین آنها تقویمی ایجاد کردند که این تغییرات روز را به فصول مرتبط می کرد.
در ایران امروز تقویم یک تقویم بر پایه نجوم است. این تقویم آزمایش زمان را پشت سر گذاشته است و ایرانیان چهار جشن برای بزرگداشت نور و تاریکی دارند. یکی از محبوب ترین تغییرات فصلی در ایران دقیقاً شب یلدا است که حداقل 10 هزار سال توسط ایرانیان با هر مذهبی جشن گرفته می شود. اروپایی ها نیز این شب را جشن می گیرند ، برخی آن را کریسمس می گویند، که شب زنده داری در انتظار تولد کودک نور، که می تواند از یلدا الهام گرفته مشده باشد و نام یولتید را در اروپا گرفته است.
شب یلدا یا چله، بلندترین شب سال، به عنوان بیستمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس ایران در هفدهمین نشست کمیته بین الدولی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در پرونده ای مشترک میان ایران و افغانستان ثبت جهانی شد.
