جشن نوروز رودها مصادف با 19 اسفند، فروردین روز (10 مارس) یکی از جشن های ایران باستان است که در این روز ایرانیان به لایروبی و پاکسازی رودخانه ها، چشمه ها و کاریزها می پرداختند. از دیگر مراسم این روز پاشیدن گلاب به درون و اطراف رودخانه ها است. جشن نوروز رودها، که پیش از عید نوروز برگزار می شود، جشن قدردانی و توجه ایرانیان به طبیعت و آب های جاری است.
تاریخچه جشن نورورز رودها
ابوریحان بیرونی درباره این جشن می‌نویسد: “روز ۱۹ سپندارمذ را به نام “انهار و میاه جاری” جشن می‌گرفتند و آن موقعی بود که آب در رودخانه ها جاری می‌شد و گلها شکوفه می کردند و فضا عطر افشان می‌شد. در این روز مردم به دشت و صحرا و جاهایی که جوی های روان و چشمه سارها بوده می‌رفتند و طی مراسم و تشریفاتی گلاب و عطر در آب می ریختند.”
مکمونی نیز نوشته: “نوزدهم این روز را فروردین خوانند و این روز را نوروز رودها خوانند و انهار و میاه جاری سازند و ماء‌ورد و طیبها در آن ریزند” و با توجه به اینکه اسفندارمذ آخرین ماهی است که مکمونی پیش از این نقل قول درباره‌اش سخن گفته است، می بایست منظور او نوزدهم اسفندماه باشد.
گردیزی نیز درباره ی نوروز رودها می‌نویسد: “و اندرین روز، جایها را آب زنند که این روز نام فرشته‌ای است که بر آب موکل است”
در جشن نوروز رودها مردم به کنار رودها، نهرها و چشمه ها می رفتند و پس از لایروبی و پاکسازی به رقص و پایکوبی می پرداختند و مواد خوشبو، گل های زیبا و گلاب را به آب می ریختند و با انجام این مراسم از رودها به خاطر دوباره جاری شدن قدردانی می نمودند و آنها را برای فرارسیدن بهار آماده می کردند.
آنچه از مطالعه تاریخ و فرهنگ این سرزمین بر می آید وابستگی انسان به طبیعت را متوجه می شویم. ایرانیان باستان برای طبیعت ارزش بسیاری قائل بوده و تمامی مراسم و آیین هایشان در ستایش و قدردانی از عناصر طبیعت بوده است. انسان امروزی اما به هرجا که پا می نهند خرابی به بار می آورد. و طبیعت دسنخوش نابودی و تغییرات اقلیمی بسیاری هستیم. امید است با بزرگداشت جشن های ایرانی همچون جشن نوروز رودها احترام بیشتری برای طبیعت و عناصر طبیعی قائل شویم و به نسل های آینده آن را منتقل کنیم.
تقویم جشن های ایرانی | گاهشمار اعیاد اصیل بجا مانده از ایران باستان تا به امروز
هرچی از قشنگ بودن جشن های ایرانی بگیم کم گفتیم