فرش بهارستان، که به نام های بهارخسرو، بهارکسری و مهستان نیز شناخته می‌شود یکی از قدیمی ترین فرش های ایرانی متعلق به دوره ساسانی است که بر اثر حمله اعراب به ایران و پس از انتقال آن به مدینه توسط اعراب تکه تکه شد. این فرش در ایوان کسری قرار داشته و دارای ۱۴۰ متر طول و ۲۷ متر پهنا بوده است. البته در تاریخ طبری اندازه فرش بهارستان 450 قدم طول در 90 قدم عرض ثبت شده است. مشهور است که هر چهار گوشه این هنر اصیل ایرانی فصلی از سال را نقش داشته و بدین ترتیب آن را فرش چهار فصل نیز می نامند. در بافت این فرش از ابریشم، طلا، نقره و جواهراتی چون زمرد و مروارید استفاده شده است و طرح آن یکی از باغ های بهشت را نشان می دهد.
راجر فرای نقاش بریتانیایی درباره این فرش می گوید: در بین آثار سلطنتی دوره ساسانیان، فرشی به نام فرش بهارستان وجود داشته است. طرح این فرش نشانگر بوستانی بود که در آن چهار خیابان داشت و در کنار آن درخت سرو و گل لاله و جوی آب طراحی شده بود که نمایانگر فرهنگ، رفتار ایرانیان و قلب های شاد آنها بود.
جزئیات فرش
در کتب تاریخی بسیاری جزئیات بسیار و ویژگی های این فرش به تصویر کشیده شده که شامل رنگ، نقشه، جواهرات و تزیین ها می شود و بیانگر طرحی نسبتا دقیق از فرش بهارستان است. در برخی از متون از آن به عنوان فرش زمستانی نیز یاد شده است زیرا پادشاهان ساسانی این فرش گرانقدر را در زمستان ها استفاده می کردند که دارای طرح گل و سرسبزی بود و بر روی آن مشغول نوشیدن باده می شدند تا چنین تصور کنند که در باغ هستند. این فرش به مانند تصویری از باغ های ایرانی است که با نهرهایی پهن در طول و عرض امتداد دارد. این فرش را می توان اولین فرش چهار باغی دانست که بیانگر چهار فصل سال نیز هست. فرش بهارستان بسیار رنگارنگ بوده و در بافت آن از ابریشم، گلابتون، پشم، طلا و نقره به کار رفته و با سنگ‌های قیمتی زیادی مانند طلا و نقره مزین است. طرحی که فرش دارد بسیار شبیه به باغ‌های ایرانی است
در مجاورت نهرهای آب ، پیاده روهایی را طراحی کرده‌اند که بسیار جالب به نظر می رسد. نهرها کوچک بوده و شبیه جوی های آب هستند. یکی از نکات جالب طراحی این فرش مربوط به جوی ها و نهرهاست که با جواهرات شفاف همچون یاقوت و زمرد دوخته شده اند و با دیدن آن احساس می کنید که آب زلال و شفاف در آن در جریان است. در زیر این سنگ های قیمتی نیز دانه های مروارید دوخته شده اند که به مانند ریگ های داخل جوی آب به نظر می رسند.
سرنوشت فرش بهارستان
درمورد سرنوشت فرش بهارستان اینگونه روایت شده که پس از حمله اعراب و سقوط ساسانیان، این فرش چون نقش باغ و بهشت داشته مورد توجه مسلمان ها قرار می گیرد و به دست فرمانده سپاه به نزد حاکم مسلمان ها برده می شود و چون غنیمتی بس گران و ارزشمند بوده به دستور عمر خطاب این فرش را تکه تکه کرده و بین تمامی مسلمان ها تقسیم می کنند به گونه ای که به هر کس به اندازه کف دستی از این فرش گرانبها می رسد. متاسفانه از این فرش جز آنچه در کتب تاریخی توصیف شده باقی نمانده است و این میراث کهن به مانند بسیاری آثار دیگر از بین رفته است.
