رباب، یا روباب/ رُباب (و دیگر اشکال فونولوژیک آن)، سازی از خانوادۀ سازهای زهی-مضرابی است که در محدودۀ ایران در مناطقی از خراسان، بلوچستان و نیز سیستان رایج است.
رباب، اساساً سازی محلی است و بیشتر در موسیقی نواحی معمول است. نام رَباب در بیشتر اشعار فارسی، به ویژه در غزل‌های مولوی آمده است و هنوز در محافل صوفیانۀ طریقت مولویه (طرفداران آیین و روش مولوی) نواخته می شود. عنوان یکی از آثار سلطان ولد، پسر مولوی، «رَباب نامه» است.
ساختمان رباب
شکل ظاهری رباب مجموعا از چهار قسمت، شاملِ شکم، سینه، دسته و سَر تشکیل شده است. کاسۀ طنینی رباب ظاهری دو قسمتی دارد و شامل شکم و سینه می‌شود. شکم، جعبه‌ای به شکل خربزه است که بر سطح جلویی آن پوست کشیده شده و خَرَکی کوتاه روی پوست قرار گرفته است. در قسمت بالایی این کاسه که به سمت سینه رفته است دو فرو رفتگی قرار داد، این دو فرورفتگی باعث می‌شوند تا بدنۀ رباب دو قسمتی به نظر برسد. سینه نیز جعبه‌ای مثلث شکل است که سطح جلویی آن از جنس چوب است. در سطح جانبی سینه (سطحی که هنگام نواختن در بالا قرار دارد)، هفت گوشی تعبیه شده که سیم های تقویت کنندۀ صدای ساز به دور آن‌ها پیچیده می‌شوند.
بر سطح جانبی دیگر (سطح پایینی)، پنجره‌ای دایره‌ای شکل ساخته شده است. دستۀ ساز نسبتا کوتاه است. در سر ساز، مانند تار (نک تار)، جعبۀ گوشی‌ها قرار گرفته و در سطوح بالائی و پائینی این جعبه، هر یک سه گوشی تعبیه شده است. تعداد سیم‌های رباب شش یا سه سیم جفتی است که سیم‌های جفت، یکسان کوک می‌شوند. سیم های رباب در قدیم از روده ساخته می شده، درحالیکه امروز آن ها را از نخ نایلون می سازند وسیم بم روی نایلون روکشی فلزی دارد. مضراب ربابِ امروزی مانند مضراب عود از پر مرغ ساخته شده است.
منبع: ایراس
