چمروش پرنده ای اساطیری و افسانه ای ایران باستان است که گفته می شود در “قله البرز” زندگی می‌کند. این مرغ محافظ ایران و کسی است که اهریمنان را نابود می کند. چنان که در بندهش آمده است، چمروش مرغی است غول آسا که یاری رسان یکی از ایزدهای باستانی به نام «بُرزایزد» است و به دستور او انیرانی (بیگانگانی) را که سودای گزند به ایران را دارند، نابود می‌کند. چمروش مرغی است که چونان دیگر مرغ ها میان آسمان و زمین پرواز می کند و کاری بزرگ به انجام می رساند.
توصیف چمروش مرغ
چمروش را به صورت موجودی توصیف کرده اند که بدنش همچون سگ و گرگ است و دارای سر و بالهای عقاب می باشد. این پرنده بر روی زمین، زیر درخت هوم سکونت دارد که این محل همان مکانی است که سیمرغ شب ها در آن سکنی دارد، سیمرغ فرود می آید و وقتی به پایین می رسد، تمامی دانه های رسیده بر زمین سقوط می کنند. این دانه ها توسط چمروش جمع آوری شده و او آنها را در بخش های دیگر زمین نیز، می پراکند.
وظیفه این پرنده اساطیری
وظیفه مهم این پرنده اساطیری دفاع از ایران بوده که با انتقال دادن پهلوانان از جمله رستم دستان، آنان را برای نابودی دشمنان ایران حمل می کرده است. البته در بعضی کتب نوشته شده است که چمروش خود به جنگ با دشمنان اهریمنی می پرداخته و آنان را شکست می داده است.
برطبق گفته اوستا، بندهش، بسیاری از مردمان انیرانی هر سه سال بر سر البرز برای رفتن به سرزمین های ایرانی، برای زیان رساندن، کندن، غارت و نابود کردن جهان، گردهم آیند. تا اینکه برزایزد، فرشته برج، از دریای ژرف ارنگ برآید و چمروش مرغ را بر فراز البرز کوه برایستاند و چمروش، همه مردم سرزمین انیران را، بدان گونه که مرغ از زمین دانه برمی چیند، از زمین برچیند.
روایتی معروف از چمروش و آمروش (سیمرغ) که در متون کهن پارسی آمده است:
“اهورامزدا، خالق و آفرینشگر بزرگ، در سواحل دریای وروکاشا یک درخت و دو پرنده می آفریند که جاویدان و بدون مرگ هستند. هر سال هزار شاخه ی جدید بهاری، از آن درخت می رویند و همه انواع دانه ها بر آن شاخه ها پدید می آیند و تمامی آنها به زودی تبدیل به دانه های رسیده می شوند. سپس پرنده ای به آن آمروش می آید و بر یکی از شاخه های درخت می نشیند و باعث لرزیدن شاخه ها و پراکنده شدن و بر زمین ریختن تمامی دانه های آن می شود. پرنده ای دیگر به نام چمروش می آید و تمامی دانه ها را با بال خود از همه طرف جمع اوری می کند و همه آنها را به دریا می ریزد. سپس تمامی دانه ها، به ابری پر از باران داخل می شوند و هنگامیکه آن ابر می بارد، دانه ها به زمین وارد می شوند و شرانجام تمامی دانه ها از زمین می رویند و ظاهر می شوند.”
چمروش در اقع نمونه ای اولیه از تمامی پرندگان زمین است و گفته می شود که این امر به عنوان قانونی حاکم بر تمامی پرندگان زمین و برای حمایت از تمامی آنها صورت می پذیرد.
