سیزدهم تیرماه، روز ملی دماوند، مشهورترین نماد طبیعت ایران است که به شکل عجیبی با فرهنگ و افسانه ها و اسطوره های این مرز و بوم عجین شده است. این قله سربرافراشته از دل خاک، پای خود را به ادبیات و هنر ایران زمین نیز باز کرده است. دماوند برای ایرانیان نه فقط یک کوه و بلندترین قله که شکوه و عظمت است. دماوند در اساطیر ایران جایگاه خاصی دارد و شهرت آن بیش از هر چیز به این سبب است که ضحاک در آن به بند کشیده شده‌است. در بندهش این چنین آمده: رود هرهز (هراز) در تپرستان (مازندران) است و از کوه دماوند سر چشمه می گیرد. دماوند مظهر و نماد پایداری و استواری است و در ادبیات مخصوصا ادبیات حماسی بدین گونه از آن یاد شده است. به همین دلایل و اهمیت این قله سبب شد که ۱۳ تیر روز ملی دماوند باشد و مردم شهر دماوند با مراسم خاصی این روز را جشن می گیرند.
13 تیرماه – روز ملی دماوند
روز ملی دماوند هم زمان با جشن تیرگان در مازندران با نام “تیرماه سیزده شو” در شب سیزدهم تیر ماه برگزار می شود. همچنین این روز در اساطیر ایرانی روزی است که آرش کمانگیر از فراز کوه دماوند تیری می اندازد که این تیر تعیین کننده مرز ایران و توران است. در اساطیر آمده است که: آرش کمانگیر تیر و کمان را برداشت، به بالای کوه دماوند رفت و تمام نیروی خود را در تیر قرار داد. سپس آن را با تمام قدرت به دورترین جای ممکن پرتاب کرد و خود جان به جان آفرین تسلیم کرد. هرمز خدای بزرگ به فرشته باد دستور داد نگهبان تیر باشد و از آن مراقبت کند. تیر از بامداد تا وسط روز در آسمان در حرکت بود و از روی کوه ها و دشت ها گذر کرد تا در نهایت در کنار رود جیحون روی تنه بزرگ ترین درخت گردوی زمین نشست. اینجا مرز ایران و توران شد.
انجمن دوست داران دماوند کوه، از سال 1391، هر ساله این جشن را در روز سیزدهم تیر در دامنه های قله دماوند در شهر رینه لاریجان شهرستان آمل برگزار می کنند. هدف آن ها از تعیین چنین روزی به عنوان روز ملی دماوند برجسته کردن مسئله دماوند در ذهن مردم و مسئولین است تا شاید از این طریق بتوانند راحت تر به بررسی مشکلات محیط زیستی دماوند بپردازند، چرا که دماوند مهم ترین نماد ایران، در این سال ها در معرض تخریب گسترده قرار گرفته است. همچنین به دلیل اینکه دماوند هر ساله میزبان کوهنوردان ایرانی و خارجی بسیاری است، آن ها می توانند در روز ملی دماوند با هم دیداری داشته باشند و به تبادل تجربه با یکدیگر بپردازند.
مراسم برف چال نیز یکی دیگر از مراسمی است که در اواسط ماه اردیبهشت در شهرستان آمل، در مرتع اَسک وش بین رینه و پلور انجام می شود. هر سال در فصل بهار برف های باقی مانده از زمستان در دامنه کوه دماوند جمع آوری می شود و در گودالی ریخته می شود. این کار، یک دوراندیشی و پیش‌بینی است تا آب کافی برای تابستان ذخیره شود. پس از پایان مراسم، جشن و خوردن غذاست که فقط مردها حق شرکت در آن را دارند. زن ها در روستای اسک می مانند و مراسم و جشن مربوط به خود را برگزار می کنند.
عکس: مسعود قدیری
