حمام تاریخی کبابیان

حمام تاریخی کبابیان شهر همدان که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده در خیابان شریعتی و محدوده چهارراه کبابیان واقع شده و دوره ساخت این بنا مربوط به اواخر قاجار است.

بازآفرینی این محله با وجود مسجد، حمام، محوطه چمن، قنات و موارد مشابه می‌تواند در تقویت گردشگری شهر همدان مؤثر باشد. محله کبابیان که یکی از مرکز محله‌های قدیمی شهر همدان است، ظرفیت بالایی در زمینه معرفی فرهنگ شهر دارد. تاکنون بیش از ۵۰۰ میلیون تومان برای مرمت فضاهای داخلی و بیرونی و تزیینات حمام تاریخی کبابیان هزینه شده است. تزیینات این بنا شامل آجرکاری، آهک بری، کاشی‌کاری سنتی و… است. حدود ۹۰ درصد بنا مرمت شده و در آینده نه چندان دور به عنوان سفره خانه سنتی پذیرای گردشگران خواهد بود.

پیشینه تاریخی حمام های همدان

شهر همدان با داشتن پیشینه‌ای چندین هزارساله دارای محلات قدیمی و بناهای تاریخی ارزشمند است. نزدیک 51 محله در شهر همدان وجود داشته که متأسفانه به مرور زمان و تغییر بافت شهری بسیاری از این محلات از بین رفتند و تنها چند محله هنوز بافت قدیمی خود را حفظ کرده‌اند. با رشد صنعت و تکنولوژی بسیاری از مشاغل قدیمی کاربرد خود را از دست داده و برای همیشه به فراموشی سپرده شدند، در این میان حمام‌های عمومی به مانند حمام تاریخی کبابیان در شهر‌ها نیز به این سرنوشت دچار شده و کم‌کم یک یک این حمام‌ها نیز تعطیل شده و مشتری‌های خود را از دست دادند.

شاید در آن زمان که همه به ویژه صاحبان حمام‌های عمومی برای از دست رفتن شغل خود در حال مرثیه‌سرایی بودند، به ذهن هیچ فردی خطور نمی‌کرد که بناهای تاریخی این حمام‌ها به یکی از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی کشور بدل شود و امروز بتوان با تغییر کاربری این فضاها به از آنها به شکل‌های مختلفی استفاده کرد.

در همدان زمان قاجار به دلیل رونق اقتصادی که در شهر وجود داشت تعداد حمام‌های شهر به تعداد محله‌های آن بود و در هر محله علاوه بر نانوایی، مسجد و چمن، یک حمام نیز وجود داشت که البته امروزه تعدادی از آنها همچنان باقی مانده است. برخی از این حمام‌های تاریخی همدان مرمت شده و از آن‌ها استفاده می‌شود که به عنوان نمونه می‌توان به حمام قلعه که در زمان قدیم به حمام حاج محمد سعید، شهرت داشت، اشاره کرد.

مدیریت شهری و اداره کل میراث‌فرهنگی با برنامه‌ریزی برای رفع مشکلات کنونی این محله قدیمی می‌توانند نقش بسزایی در توسعه پایدار این محله داشته باشند. حمام‌های دیگری نیز در همدان وجود دارد که قابلیت مرمت و بازسازی داشته و می‌توان از آن‌ها به نحو مطلوبی استفاده کرد. در حال حاضر مشکلات مالکیتی و حقوقی به سدی تبدیل شده تا بتوان این مکان‌های تاریخی را تعیین تکلیف کرد.

ارتباط رونق اقتصادی با رشد امکانات عمومی و بهداشتی

بدون تردید امروز یکی از میراث‌های بزرگ استان همدان آثار و ابنیه تاریخی به ویژه حمام‌های آن است که بخشی از آن را مدیون رونق اقتصادی این دیار در زمان قاجار هستیم، چرا که در آن زمان همدان گمرک مراودات اقتصادی با غرب محسوب می‌شد و حتی بسیاری از تجار سایر مناطق کشور به خصوص اصفهان در همدان دفتر کاری داشتند.

در شهر همدان 50 مرکز محله وجود داشته که در نتیجه آن شاهد وجود 50 حمام از جمله حمام تاریخی کبابیان نیز در آن بودیم. همدان در قدیم نزدیک به 30 کوی داشته که هر یک از این کوی‌های گرد دارای میدانچه‌ای در وسط بود که به آن «چمن» نام داشته. در اطراف هر یک از این چمن یا میدان‌ها تأسیساتی از قبیل مسجد، حمّام، نانوایی، قصابی و چند دکان بقّالی و عطّاری وجود داشت.

حمام‌هایی که امروز به عنوان آثار تاریخی محسوب می‌شوند گاها مانند «حمام کوچیکه جولان» وقف شده است به طوری که 52 درصد آن مالک خصوصی داشته و بقیه آن وقف خاص است. محلات قدیمی در هر شهری، نماد هویت فرهنگی و تاریخی مردم آن شهر است، بنابراین باید این محلات را از تخریب حفظ کرد و سعی در احیا و بازسازی آن داشت. این محلات همچنین ظرفیت جذب توریست و گردشگر را نیز دارند. تعداد حمام‌های شهرستان همدان که جزء آثار تاریخی محسوب می‌شوند 21 مورد است که از این تعداد 12 حمام به عنوان آثار ملی ثبت شده است.

ایسنا