قلعه رودخان

قلعه رودخان، دژ رودخان یا قلعه حسامی نام قلعه ای متعلق به دوره امپراتوری ساسانی ست که بر فراز ارتفاعات جنگلی ۳۰ کیومتری شهرستان فومن در روستای رودخان ساخته شده است. فاصله مستقیم قلعه تا شهر ماکلوان ۲۵ کیلومتر، تا ماسوله ۴۵ کیلومتر و تا شفت ۲۰ کیلومتر است. اما از مسیر اصلی و آسفالته مسافت قلعه تا فومن ۲۵ کیلومتر است. این قلعه در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر ارتفاع از سطح دریا قرار دارد و در کنار آن رودی با همین نام جاری است.

قلعه رودخان بدون شک یکی از بزرگ ترین و شکست ناپذیرترین قلعه های تاریخ ایران باستان بوده است اما متاسفانه فقط 10 درصد بنا مرمت شده و باقی آن تجدید بنا نشده است. این قلعه و دژ با ارزش تاریخی که دارد بنابر ساختار، معماری و ویژگی های استراتژیکی و رزمی، در ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ خورشیدی در فهرست آثار تاریخی و ملی ثبت شد.

تاریخچه نامگذاری

نام بومی و گیلکی این قلعه، “روخان قلعه” است و چون این قلعه تاریخی در کنار رودخانه ای که ذکر شد، بنا شده‌ است؛ آن را قلعه رودخانه ای نامیده‌ اند. این قلعه در دوره های گوناگون به نام های قلعه هزار پله، حسامی، سکسار، سگسار و سگسال نیز نامیده شده‌ است. این قلعه یکی از مهمترین و زیباترین مراکز گردشگری شهرستان فومن است که سالانه گردشگران زیادی از داخل و خارج از کشور برای بازدید از این قلعه تاریخی حدود ۱۶۰۰ پله را طی می کنند تا بر بلندای این زیبایی رسیده و از تماشای این طبیعت و بنای تاریخی لذت ببرند.

مشخصات و تاریخچه قلعه رودخان

قلعه رودخان ۲۶ هکتار مساحت، ۶۵ برج و بارو و دیواری به طول ۱۵۰۰ متر دارد. برخی کارشناسان، ساخت قلعه را متعلق به دوران ساسانیان و مقارن با حمله اعراب به ایران دانسته اند. بر روی کتیبه سردر ورودی قلعه که اکنون در موزه گنجینه رشت نگهداری می شود، درج شده که این قلعه در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام الدین فرمانروای “بیه پس” تجدید بنا شده است. ۴۰ برج دیده بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق های هشت ضلعی آن با طاق های گنبدی پوشانده شده است. دور تا دور دیوارها و برج ها روزنه هایی شیب دار دیده می شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده اند. لازم به ذکر است که در طول تاریخ قلعه، هیچگاه دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته آن را فتح کند.  در دوره سلجوقیان این قلعه تجدید بنا شده و از پایگاه های مبارزاتی اسماعیلیان الموت نیز بوده است.

قلعه رودخان از دو بخش ارگ و قورخانه تشکیل شده است. ارگ در قسمت غربی بنا در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول خانه ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه های متعدد بر اطراف مسلط است. چشمه ای نیز میان قلعه و گودترین محل آن وجود دارد.

بخش شرقی قلعه شامل دوازده ورودی، زندان، درب اضطراری، حمام و آبریزگاه است. بخش غربی دوازده ورودی دارد، چشمه، حوض، آب انبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه، شاه‌نشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شده اند، دیگر بناهای این بخش را تشکیل می دهند. دور تا دور دیوارها و برج ها روزنه هایی شیب‌دار دیده می شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده اند.

عکس: ایسنا