کلیسای وانک

کلیسای جامع وانک ، یا “کلیسای نجات دهنده مقدس” یک کلیسای جامع است که در شهر اصفهان واقع شده است. وانک در ارمنی به معنای صومعه است. این کلیسا در محله ارامنه اصفهان بنام جلفای جدید واقع شده است. سقف طلاکاری شده، گنبد نقاشی شده و دیوارنگاری ها از جلوه های بی نظیر این کلیسا است.

تاریخچه کلیسای وانک

پس از جنگ بین صفویان و امپراتوری عثمانی در سال های 1603-1605 میلادی، ارمنی ها برای جستجوی زندگی جدید در زمان سلطنت شاه عباس اول صفوی وارد ایران می شوند.

از سال 1604 و در طول جنگ با عثمانی، شاه عباس برای محافظت از مرزهای شمال غربی خود که ضمن انتقال حدود 300000 ارمنی به ایران سیاست “زمین سوخته” را در منطقه ارمنستان دنبال کرد. بسیاری از آنها به منطقه ای به نام جلفای جدید در اصفهان منتقل شدند. به گفته برخی از مورخان، از 56000 مسیحی که مجبور به ترک ارمنستان شدند، 30000 وارد اصفهان شدند. بازماندگان از آزادی مذهبی زیادی در جلفای جدید برخوردار بودند. پناهندگان ارمنی پس از ورود به ایران شروع به ساختن کلیساها و صومعه ها کردند تا مانند وطن خود به فعالیت های مذهبی خود ادامه دهند. به همین منظور در سال 1606، اولین صومعه در جلفای جدید تاسیس شد که شامل یک کلیسای کوچک به نام “آمنا پرکیچ” بود.

بعدها کلیسای کوچک گسترش یافت و به کلیسای جامع باشکوه وانک تبدیل شد، که حدود 50 سال بعد تحت نظارت اسقف اعظم دیوید ساخته شد. در نهایت کلیسای وانک به عنوان یکی از زیباترین کلیساها و یکی از بزرگترین جاذبه های ایران در سال 1664 ساخته شد. این کلیسا شامل یک برج ناقوس ساخته شده در سال 1702، یک چاپخانه توسط کاردینال خاچاتور، یک کتاب فروشی (در سال 1884) و یک موزه (در سال 1905) می شود.

معماری کلیسای وانک

معماری کلیسای وانک در جهان بی نظیر است، زیرا ترکیبی از هنر قرن هفدهم صفوی و سبک قوسی بلند کلیساهای مسیحی است. این بنا گنبدی شبیه به بناهای اسلامی دارد و به اعتقاد دانشمندان در ساخت و ساز بسیاری دیگر از کلیساهای مسیحی در ایران و بین النهرین تأثیرگذار بوده و از آنها الهام گرفته است. ورودی اصلی کلیسای جامع وانک یک در چوبی عریض است که به بازدیدکنندگان اجازه می دهد وارد حیاط کلیسای جامع شوند.

نقاشی های دیواری

فضای داخلی با نقاشی های دیواری نفیس و منبت کاری های طلاکاری شده پوشیده شده و شامل کاشی های تزئین شده است. گنبد مرکزی که با رنگ های آبی و طلایی نقاشی شده است، داستان کتاب مقدس، آفرینش جهان و تبعید انسان از بهشت ​​را به تصویر می کشد. سقف بالای ورودی با نقوش ظریف گل به سبک مینیاتورهای ایرانی نقاشی شده است. نقاشی های دیواری در دو بخش در امتداد دیوارهای داخلی اجرا می شود: بخش فوقانی وقایع مربوط به زندگی عیسی مسیح (ع) را نشان می دهد و قسمت پایین شکنجه هایی که کشته شدگان ارمنی در امپراتوری عثمانی تحت آن قرار گرفته اند را نشان می دهد.

حیاط داخلی

پس از ورودبه حیاط داخلی کلیسای وانک شاهد دو اتاق گوشه ای می شوید که به عنوان دفاتر اداری استفاده می شوند. برج ناقوس بزرگ به حیاط اشراف داشته و به گورهای پیروان ارتدوکس و پروتستان دفن شده در امتداد دیوار قبل از ورودی برج ناقوس مشرف است.

برج ناقوس که 38 سال پس از سازه اصلی ساخته شده، به داخل شبستان منتهی می شود. در سمت راست برج ناقوس یک کتیبه بزرگ آبی رنگ وجود دارد که با صلیب های سنگی احاطه شده است که از ویرانه کلیساهای منطقه جلفای جدید جمع آوری شدند. در یک مکان مرتفع در سمت چپ برج ناقوس، بنای یادبود قربانیان قتل عام ارمنی ها توسط عثمانی قرار دارد.

کتابخانه و موزه وانک

در انتهای حیاط و مقابل کلیسای وانک ساختمانی قرار دارد که کتابخانه و موزه های وانک را در خود جای داده است. این کتابخانه شامل بیش از 700 نسخه خطی نادر باستانی به زبان های ارمنی و اروپایی است که مربوط به قرون وسطی است. موزه وانک مجموعه منحصر به فرد و ارزشمندی از اقلام متعلق به تمدن ارمنستان را در خود جای داده است. این موزه که در سال 1871 ساخته شده است، شامل نمایشگاه های متعددی در رابطه با تاریخ کلیسا و جامعه ارامنه اصفهان است، از جمله فرمان شاه عباس اول مورخ 1606 در مورد تأسیس جلفای جدید، که دخالت هر کس در امور جامعه ارمنی را منع می کند.

مجموعه موزه همچنین شامل نسخه هایی از کتاب مقدس است. به گفته دانشمندان، کتاب مقدس 7 گرمی، که در دوران باستان توسط مینیاتوریست های ارمنی نوشته شده است، کوچکترین کتاب مقدس در جهان است. در کتابخانه می توانید لباس ها، فرش ها، نقاشی های اروپایی اهدایی توسط بازرگانان ارمنی، ملیله، گلدوزی و سایر اقلام میراث هنری ایرانی-ارمنی را مشاهده کنید. موزه وانک همچنین مجموعه بزرگی از عکس ها، نقشه ها و اسناد مربوط به قتل عام عثمانی ها در سال 1915 را در خود جای داده است. لباس ها و سایر اشیا مقدس در این موزه به نمایش گذاشته شده است. چاپخانه وانک اولین چاخانه در نوع خود در سراسر ایران بود.