خانه زینت الملک

خانه زینت الملک همسر اسماعیل خان فروغ الملک که نام خانوادگی قوام را برگزید، یکی از آثار به جای مانده از دوره قاجار است که ساخت آن در حدود سال ۱۲۹۰ ه‍.ق توسط علی محمد خان قوام الملک دوم آغاز و بعد از سال ها ساخت و ساز خانه توسط محمد رضا خان قوام الملک سوم در سال ۱۳۰۲ هجری قمری به پایان رسید تا محل زندگی قوام ها و خانواده آن ها باشد.

مشخصات خانه زینت الملک

این عمارت به دلیل سکونت خانم زینت الملک قوامی، دختر قوام الملک چهارم، به این نام معروف شد. سقف بیشتر اتاق های خانه چوبی است که با نقاشی تصاویر گوناگونی از حیوانات، پرندگان و گل و بوته بطرز چشم نوازی آراسته شده‌. اما نقطه عطف این عمارت زیبا یک اتاق آیینه است که با نمای فواره و حیات چنان چشم نواز و دل نشین می نمایاند که به سختی می توان از آن خارج شد.

خانه زینت الملک که به فاصلهٔ یک کوچه با خانه قوام قرار دارد و به وسیلهٔ یک راه زیرزمینی با آن در ارتباط است، در حقیقت اندرونی خانهٔ قوام و محل رفت و آمد محارم بود. در ورودی خانه زینت‌ الملک معرق کاری شده است و با عبور از هشتی، یک راهرو با زاویه شمال شرقی به حیاط راه می‌یابد. در حیاط علاوه بر ازاره‌های سنگی حجاری شده و مشبک، دو باغچه زیبا و حوض بزرگ و کوچک مشاهده می‌شود.

کاشی‌کاری هفت رنگ هلالی که در پیشانی ساختمان جا گرفته از زیبایی خاص برخوردار است و تصاویر خورشید، دو فرشته، دو شیر شمشیر به دست همراه با آیه نصرمن‌الله و فتح قریب به چشم می‌خورد. به جز ایوان بدون سقف در شرق حیاط، در اطراف حیاط ۲۰ اتاق وجود دارد که به یکدیگر راه دارند.

اتاق ها و دیگر سازه های مجموعه

ساختمان غربی خانه زینت الملک دارای تالار شاه نشین آینه کاری و گچ بری با تصاویر اروپایی است و امروزه به عنوان فضای نشیمن کافی شاپ دوست داشتنی این عمارت از آن استفاده می شود. می توانید در شاه نشین پر از نور و آیینه عمارت زینت الملوک بهار نارنج و بیدمشک و نسترن بنوشید به نوای دلنشین فواره رو برو گوش بسپارید و از عطر نارنجستان قوام مست شوید.

این ساختمان در سه ضلع دارای زیرزمین بسیار وسیع و گسترده‌ای است که امروزه از آن به عنوان نگارخانه و موزه “گنجینه تاریخ فارس” استفاده می‌شود. در این موزه تمامی شخصیتهای برجستهٔ شیراز به صورت مجسمه برای بازدید مردم درآمده‌اند.

طراحی خانه زینت الملک به گونه ای است که از راه دری در زیرزمین به نارنجستان قوام منتهی می شد. در واقع، فاصله این خانه تا خانه قوام یک کوچه است و یک راه زیرزمینی آن دو را به هم مرتبط کرده است که امروزه توسط میراث فرهنگی ارتباط قطع شده و رفت و آمد تنها از کوچه بیرونی ممکن است اما امکان بازدید این مسیر مخفی برای بازدید کنندگان وجود دارد.

این بنای بی نظیر در شهر شیراز، خیابان لطفعلیخان زند و در ضلع غربی نارنجستان قوام واقع شده و خوشبختانه در تاریخ ۱۰ آذر ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۹۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.